Եղիշե Չարենց. փաթեթ.

6-րդ դասարան

06.03.2017

Գտնել գազել-բանաստեղծության առանձնահատկությունները:

Գազել բանաստեղծության առանձնահատկությունն այն է, որ իր մեջ առաջին տան զույգը և մնացած տների երկրորդ տողերի վերջնամասերը կրկնվում են, իսկ դրանց նախորդող բառերը ներքին հանգ են կազմում։ Նաև մի առանձնահատկություն է այն, որ տարածված է Արևելքում և հատկապես Պարսկաստանում:

Եղիշե Չարենցի գազելները կարդալ, գտնել այդ ստեղծագործությունների մեջ ընդհանուր գիծ (գծեր), ցույց տալ մեջբերված մի քանի տողերով:

Այս բանաստեղծությունների ընդհանուր գծերն այն է, որ բոլոր գազել բանաստեղծություններում քնարակ հերոսը խորհում է իր իրիկնային քրոջ մասին, և երազում է երեկոյի աստղերի մասին:

Առանձնացնել հինգ դուր եկած գազել և վերլուծել՝ բնութագրել քնարական հերոսին:

Առաջին գազել.

Ո՞ւմ եմ երգում. ի՞նձ, թե՞ քեզ — չգիտեմ.
Իմ երգում ինձ կգտնե՞ս — չգիտեմ:

Թե՞ ես ի՜նձ եմ որոնում, բայց գտնում եմ քեզ.
Կորցրե՞լ ենք արդյոք մեզ — չգիտեմ:

Գուցե ե՜ս եմ` քո երգում, գուցե ի՜նձ ես դու երգում.
Ո՞ւմ ես երգում. ի՞նձ, թե՞ քեզ — չգիտեմ…

Այս գազելում քնարական հերոսը մոլորված է և երազկոտ, որովհետև երազում է այն մարդու մասին ում սիրում է և մոլորված է, քանի որ չի կողմնորոշվում, թե ում է երգում:

Երկրորդ գազել.

Կա հոգու մեջ ու աշխարհում — մի ոսկի օղակ:
Բռնկվում է նա ու մարում — մի ոսկի օղակ:

Ո՞վ չի գտել — ժպտալո՛վ, ժպտալո՛վ —
Անդուլ վազքի ճանապարհում — մի ոսկի օղակ…

Բայց ես ինչո՞ւ, քու՜յր իմ, ինչու տրտմեցի այնքան,
Երբ բռնկվեց քո աչքերում մի ոսկի օղակ…

Այս բանաստեղծության քնարական հերոսը շատ խաղաղ է և մտածկոտ:

Երրորդ գազել.

Քո՜ւյր, ղողանջի՛ պես ճախրել ու գնալ, —
Հմայված ու հեզ — ճախրել ու գնալ…

Երկնքից — երկինք, իրիկվա մովում,
Անմարմին, անտես — ճախրել ու գնա՛լ…

Դեպի Ամենտի եզերքը կապույտ —
Քո՜ւյր, ղողանջի պես ճախրել ու գնալ…

Այս բանաստեղծության քնարակ հերոսը շատ սիրով է լցված, և խոսում է կարծես լուսնի հետ:

Չորրորդ գազել.

Իրիկուն է, քո՜ւյր, — աչքերդ փակի՜ր,
Հոգնաբեկ, տխուր, — աչքերդ փակի՜ր:

Թարթիչներդ թող չթարթեն միգում.
Միգամած ու խոր աչքերդ փակիր:

Կոպերիդ տակ թող երազս թաղեմ.
Իրիկուն է, քո՜ւյր, — աչքերդ փակի՛ր…

Այս բանաստեղծության քնարական հերոսը բնութագրում է լուսնին, խոսումէ լուսնի հետ և խորհում:

Հինգերորդ գազել.

Իրիկունը ու կապույտը կանչեցին, քույր, —
Ճամփա ընկանք ոտաբոբիկ, երկնայի՛ն քույր…

Ու գնում ենք դեպի Հավերժը ամոքիչ.
Մահն է թեթև՛, մահն է բարի՛, անմարմին քույր…

Ետ չնայե՜ս, ետ չնայե՜ս թաց աչքերով,
Դու իմ վերջի՛ն, իրիկնայի՛ն, աստղայի՛ն քույր…

Այս բանաստեղծության քնարական հերոսը երազում է: Կարծես, թե ճամփա է ընկել մութ գիշերով և լուսինը՝ իր երկնային քույրը ուղեկցում է իրեն:

Գտնել տրամադրությունը, գույնը, գույնի խորհուրդը, ստեղծագործության ասելիքը:

Նայած, թե ինչ բանաստեղծություն է: Բայց այս գազել բանաստեղծություններում տիրում է խաղաղ, լուռ և երազկոտ տրամադրություն, իսկ գունային առումով այս բանաստեղծությունները ինձ մոտ առաջացնում են տարբեր գունային խաղեր, սակայն երանգների մեջ կան մոխրագույն, կապույտ և մանուշակագույն գույները:

Մեկը սովորել անգիր:

Իրիկուն է, քո՜ւյր, — աչքերդ փակի՜ր,
Հոգնաբեկ, տխուր, — աչքերդ փակի՜ր:

Թարթիչներդ թող չթարթեն միգում.
Միգամած ու խոր աչքերդ փակիր:

Կոպերիդ տակ թող երազս թաղեմ.
Իրիկուն է, քո՜ւյր, — աչքերդ փակի՛ր…

07.03-08.03.2017

Մեր սովորած գազելը տեսանյութ-ուղերձ ենք դարձնում ու հրապարակում ենթակայքում.

Գարնանային Ուղերձ-բլոգում

Գարնանային Ուղերձ-ենթակայքում

Սովորում ենք անգիր ,,Հնչում են օրերը,, բանաստեղծությունը և կատարել առաջադրանքները.

Բացատրիր բոսոր, ղողանջ, հրե, հրկեզ, գալիք բառերը:

բոսոր-Դեղնին տվող կարմիր, ծիրանագույն

ղողանջ-մետաղյա կամ ապակյա առարկայի թրթռուն ձայն՝ հնչյուն

հրե-հրեղեն

հրկեզ-Հուր, կիզիչ ջերմություն, տապ, շոգ

գալիք-Հետագայում լինելու՝ կատարվելու դեպք՝ իրողություն

Օրերը կարմիր ու բոսոր — նկարագրիր օրեր (ժամանակներ), որ համապատասխանեն այս արտահայտությանը:

Ես այս ժամանակը կնկարագրեի շատ մեղմ, քնքուշ, խաղաղ և կարծես, թե մայրամուտ է այս բառակապակցության մեջ:

Կարդա բանաստեղծությունն այնքան, մինչև զգաս տողերի ռիթմը: Ի՞նչ տրամադրություն կա այնտեղ:

Իմ կարծիքով այս բանաստեղծության մեջ կա պայծառ տրամադրություն: Կարծես քնարական հերոսը ոգևորվել է ինչ-որ բանից:

Ստեղծագործական աշխատանք — ,,Հնչում են օրերը, կանչում են,, ,,Սիրտս զնգում է,, ,,Կրակ կա սրտիս մեջ,, (ընտրիր վերնագրերից մեկը):

ԿՐԱԿ ԿԱ ՍՐՏԻՍ ՄԵՋ…

09.03.2017

Հայրենիքում

Յուրաքանչյուր բանաստեղծական տնից առանձնացրու ամենակարևոր տողը և բացատրիր ընտրությունդ:

Առաջին տնում ես ընտրեցի այս տողը՝ Մենակ էի ես։ Ինձ հետ էիր դու։

Այս տողը կարծում եմ ամենակարևորն է, քանի որ քնարական հերոսը մենակ էր և պատկերացնում էր, որ իր հետ է իր միակ սերը:

Երկրորդ տնում ես ընտրեցի այս տողը՝ Կորուստը այն հին, աստղայի՜ն, անհո՜ւն։

Ես ընտրեցի հենց այս կարևոր տողը, քանի որ, երբ մարդ կորցնում է, այնքան ցավ է ապրում, և այնքան է կարոտում, որ դա խոսքերով չես կարող բացատրել:

Երրորդ տնում ես ընտրեցի այս կարևոր տողը՝ Խառնելով հոգիս աստղային մութին․․․

Ես այս տնում ընտրեցի այս ամենակարևոր տողը, քանի որ քնարական հերոսը երազում էր, իր հոգին խաղաղեցնում էր աստղային մթի մեջ, հանգստանում էր:

Ի՞նչ զգացում է գերիշխում բանաստեղծությունում. տրամադրությունն ինչպե՞ս է տատանվում բանաստեղծական տնից տուն — նկարագրության հետ ընդգծիր տողեր:

Կարծում եմ այս բանաստեղծության մեջ կան շատ տրամադրություններ, որոնք փոխեփոխ ն դառնում ակնթարթորեն: Մեկ քնարական հերոսը ոգևորված է, մեկ տխուր, մեկ ուրախ էր, մեկ կարոտած, մեկ հուսահատ էր, մեկ մենակ:

Ստեղծագործական աշխատանք — Երկինքը՝ հոգու երազ… Նայում եմ թափանցիկ հեռուն… Հոգիս աստղային մթության մեջ… (ընտրել վերնագրերից մեկը):

ՆԱՅՈՒՄ ԵՄ ԹԱՓԱՆՑԻԿ ՀԵՌՈՒՆ…

10.03.2017

Կարդալ և անգիր սովորել երկու գարնանային բանաստեղծությունները և կատարել առաջադրանքները.

***

Գիտե՞ք, որ գարուն է արդեն,
Բոլորը թափվել են փողոց.
Լսո՞ւմ եք անուշ մի զնգոց —
Գիտե՞ք, որ գարուն է արդեն:
Դյութում են շրթերը վարդե,
Սրտերը կրակ են ու բոց —
Գիտե՞ք, որ գարուն է արդեն,
Բոլորը թափվել են փողոց:

***

Գարունը սիրտ է հուզում — հուր ու հրդեհ է վառել,
Ջինջ օրերի երազում — հուր ու հրդեհ է վառել:

Փռել է բույր ու շշուկ ու զարկել է ծիածան`
Հորիզոնից-հորիզոն հուր ու հրդեհ է վառել:

Գարնան բույրի պես անուշ՝ անմխիթար իմ հոգում
Այսօր թովիչ քո լեզուն հուր ու հրդեհ է վառել:

Դու եկել ես գարնան պես ու զարկել ես ծիածան.
Սիրտդ իմ սիրտն է ուզում — հուր ու հրդեհ է վառել:

Առաջադրանքները.

Առաջին բանաստեղծությունից բացատրիր դյութել, վարդե շրթեր, կրակ սրտեր բառերն ու արտահայտությունները:

դյութել-հրապուրել, գրավել

վարդե-վարդագույն

շրթեր-ծաղկապսակի բացվածքի շրթնաձև մասը

կրակ-խարույկ

սրտեր-զգացումներ

Երկրորդ բանաստեղծությունից բացատրիր ջինջ օրեր, թովիչ լեզու արտահայտությունները:

ջինջ-հանդարտ

օրեր-ցերեկներ և գիշերներ

թովիչ-գրավիչ

լեզու-խոսարան, բերան

Նկարագրիր երկու բանաստեղծությունների գարունները, համեմատիր (նմանություններ, տարբերություններ). ո՞ր գարունը քեզ դուր եկավ, ինչու:

Այս բանաստեղծությունների գարունները տարբեր են: Մեկում՝ խաղաղ գարուն է նկարագրվում, իսկ մյուսում՝ ոգևորված քնարական հերոսը բոլորին դուրս է կանչում և հորդորում: Ես ավելի շատ հավանեցի առաջին բանաստեղծության գարունը, քանի որ այն ինձ նույնպես ոգևորեց: