Թեման՝ Բյուրեղային մարմինների հալումն ու պնդացումը: Հալման տեսակարար ջերմունակություն:Գոլորշիացում և խտացում:Եռում:Եռման ջերմաստիճան:Շոգեգոյացման տեսակարար ջերմունակություն:
Հարցեր՝
1. Ինչ ագրեգատային վիճակներում կարող է լինել նյութը:
Երեք՝ գազային, հեղուկ և պինդ:
2. Որոնք են ջրի ագրեգատային վիճակները:
Սառույցը, ջուրը և գոլորշին:
3. Ինչով են բնորոշվում նյութի այս կամ այն ագրեգատային վիճակները:
Նյութի ագրեգատային վիճակները որոշվում են տեսքով և ջերաստիճանով:
4. Ինչպիսի դիրքերում են մոլեկուլները գազերում,հեղուկներում և պինդ մարմիններում:
Հեղուկներում մոլեկուլները դասավորված են անկանոն, շատ խիտ: Հեղուկները չեն պահպանում իրենց ծավալը: Պինդ վիճակում մոլեկուլները դասավորված են խիստ կանոնավոր: Պինդ մարմինները պահպանում են իրենց ձևը և ծավալը: Գազերում մոլեկուլները անկանոն են, իրարից հեռու, չեն պահպանում ո՛չ ձևը, ո՛չ ծավալը:
5. Որ պրոցեսն է կոչվում հալում:
Նյութի անցումը պինդ վիճակից հեղուկ վիճակի կոչվում են հալում:
6. Որ պրոցեսն է կոչվում պնդացում:
Նյութի հեղուկ վիճակից անցումը բյուրեղային վիճակի, անվանում են պնդացում:
7. Ինչ է հալման ջերմաստիճանը:
Այն ջերմաստիճանը, որի ժամանակ սկսում է հալումը և ավարտվում, անվանում են նյութի հալման ջերմաստիճան:
8. Ինչն են անվանում հալման տեսակարար ջերմություն:
1 կգ բյուրեղային նյութը նույն ջերմաստիճանի հեղուկի վերածելու համար, կոչվում է հալման տեսակարար ջերմություն:
9. Ինչպես են հաշվում ջերմաքանակը, որն անհրաժեշտ է հալման ջերմաստիճանում բյուրեղային մարմինը հալելու համար:
Հալման ջերմաստիճանում կամայական զանգվածով բյուրեղային մարմնի հալման համար անհրաժեշտ ջերմաքանակը գտնելու համար պետք է այդ մարմնի հալման տեսակարար ջերմությունը բազմապատկել նրա զանգվածով:
10. Ինչ է շոգեգոյացումը, և ինչ ձևով է այն արտահայտվում:
Նյութի անցումը հեղուկ վիճակից գազայինի կոչվում է շոգեգոյացում:
11. Ինչ է գոլորշիացումը:
Գոլորշացումը շոգեգոյացում է, որը տեղի է ունենում հեղուկի ազատ մակերևույթից:
12. Ինչ է խտացումը:
Խտացումը կարող է տեղի ունենալ նաև այն ժամանակ, երբ գոլորշին չի շփվում հեղուկի հետ:
13. Որ գոլորշին է կոչվում հագեցած:
Հագեցած գոլորշին հեղուկի կամ պինդ մարմնի հետ թերմոդինամիկական հավասարակշռության մեջ գտնվող, քիմիական նույն բաղադրության գոլորշին է։
14. Որ պրոցեսն են անվանում եռում:
Եռում է կոչվում ինտենսիվ շոգեգոյացումը, որի դեպքում հեղուկի ներսում աճում և վերև են բարձրանում գոլորշու պղպջակները:
15. Ինչն են անվանում հեղուկի եռման ջերմաստիճան:
Այն ջերմաստիճանը, որի դեպքում հեղուկը եռում է, կոչվում է եռման ջերմաստիճան:
16. Ինչն են անվանում շոգեգոյացման տեսակարար ջերմություն:
Ֆիզիկական այն մեծությունը, որը ցույց է տալիս, թե հաստատուն ջերմաստիճանում ինչ ջերմաքանակ է անհրաժեշտ 1 կգ հեղուկի գոլորշացման համար,կոչվում է շոգեգոյացման տեսակարար ջերմություն:
17. Որն է շոգեգոյացման տեսակարար ջերմության միավորը միավորների ՄՀ-ում:
Շոգեգոյացման տեսակարար ջերմությունը նշանակում են r տառով և չափում են ջոուլը բաժանած կիլոգրամով (Ջ/կգ):
18. Ինչպես են հաշվում այն ջերմաքանակը, որն անհրաժեշտ է եռման ջերմաստիճանում հեղուկը գոլորշու փոխարկելու համար:
Կամայական m զանգված ունեցող և եռման ջերմաստիճանում գտնվող հեղուկի գոլորշացման համար անհրաժեշտ ջերմաքանակը գտնելու համար պետք է այդ հեղուկի շոգեգոյացման տեսակարար ջերմությունը բազմապատկել նրա զանգվածով՝ Q=rm:
Լրացուցիչ առաջադրանք.
Լուծել Գ.Մխիթարյանի <<Գիտելիքների ստուգման առաջադրանքներ մաս II >>-ից էջ 13-ից մինչև է 19:
Ջերմաքանակ։ Ջերմության քանակի միավոր։ Տեսակարար ջերմունակություն
Տարբերակ 1
I․ Ջերմաքանակ անվանում են ներքին էներգիայի այն մասը, որը մարմինը ստանում կամ կորցնում է ջերմահաղորդման ժամանակ:
Պատ.՝ 3
II․ Մարմնի ներքին էներգիան չափվում է Ջ, կՋ-ով:
Պատ.՝ 1
II․ Ցինկի տեսակարար ջերմունակությունը 380Ջ/կգC է: Դա նշանակում է, որ 1կգ զանգվածով ցինկը 1C տաքացնելու համար պահանջվում է 380Ջ էներգիա:
Պատ.՝ 3
IV․ Հաասար զանգվածներով ջրին, սպիրտինյ, կերոսինին և բուսական յուղին հաղորդվում են հավասար ջերմաքանակներ: Բուսական յուղի ջերմաստիճանը ավելի շատ կմեծանա:
Պատ.՝ 4
V․ Պատ.՝ 2. երկու
Տարբերակ 2
I․ Տեսակարար ջերմունակություն են անվանում ջերմության այն քանակը, որն անհրաժեշտ է նյութի 1 կիլոգրամի ջերմաստիճանը 1C-ով փոփոխելու համար:
Պատ.՝ 1
II․ Մարմինը տրված չափով տաքացնելու համար ջերմաքանակը կախված է նյութի տեսակից, նրա զանգվածից և ջերմաստիճանի փոփոխությունից:
Պատ.՝ 3
III․ Այդ նյութի տեսակարար ջերմունակություն է անվանվում այն ջերմաքանակը որն անհրաժեշտ է նյութի 1 կիլոգրամի ջերմաստիճանը 1C-ով փոփոխելու համար:
Պատ.՝ 1
IV․ Բաժակների մեջ լցվում են հավասար զանգվածներով և նույն ջերմաստիճանի ջուր, սպիրտ, կերոսին և բուսական յուղ: Հեղուկների մեջ գցվում է նույն զանգվածով և մինչև նույն ջերմաստիճանը տաքացրած ավազ: Ավազի ջերմաստիճանը բարձր է հեղուկների ջերմաստիճանից: Ջուրը կունենա ամենացածր ջերմաստիճանը:
Պատ.՝ 1
V․ Պատ.՝ 1․ մեկ
Տարբերակ 3
I․ Ջերմաքանակը ներքին էներգիայի այն մասն է, որը մարմինը ստանում կամ կորցնում է ջերմահաղորդման ժամանակ:շ
Պատ.՝ 2
II․ Ջերմաքանակը չափվում է Ջ, կՋ-ով:
Պատ.՝ 1
III․ Պղնձի տեսակարար ջերմունակությունը 380Ջ/կգC է: Դա նշանակում է, որ 1կգ զանգվածով պղինձը 1C տաքացնելու համար պահանջվում է 380Ջ էներգիա:
Պատ.՝ 3
IV․ Հավասար ջերմաստիճաններ ունեցող ջուրը, սպիրտը, կերոսինը և բուսական յուղը լցվում են մինչև միևնույն ջերմաստիճանը տաքացրած ալյումինե անոթների մեջ: Հեղուկների զանգվածնրը և անոթների զանգվածները հավասար են: Երբ ջերմափոխանակությունը դադարի, հեղուկներից բուսական յուղը կունենա ամենաբարձր ջերմաստիճանը:
Պատ.՝ 4
V․ Պատ.՝ 4․ չորս
Տարբերակ 4
I․ Ներքին էներգիան մարմինը կազմող մասնիկների կինետիկ և պոտենցիալ էներգիաների գումարն է:
Պատ.՝ 3
II․ Տեսակարար ջերմունակությունը չափվում է Ջ/կգC, կՋ/կգC-ով:
Պատ.՝ 3.
III. Արույրի տեսակարար ջերմունակությունը 380Ջ/կգC է: Դա նշանակում է, որ 1կգ զանգված ունեցող արույրը 1C-ով տաքացնելու համար պահանջվում է 380Ջ էներգիա:
Պատ.՝ 3
IV․ Հավասար զանգվածներով և նույն սկզբնական ջերմաստիճան ունեցող ջուրը, սպիրտը, կերոսինը և բուսական յուղը միաժամանակ սկսվում են տաքացվել սպիրտայրոցների վրա: Սպիրտայրոցները յուրաքանչյուր միավոր ժամանակում անջատում են միատեսակ ջերմաքանակներ: Նույն ժամանակամիջոցում բուսական յուղի ջերմաստիճանը ավելի շատ կբարձրանա:
Պատ.՝ 4
V․ Պատ.՝ 3․ երեք
Ջերմության քանակի հաշվում:
Տարբերակ 1
I. Պատ.՝ 2. 0,38Ջ
II. Պատ.՝ 3. 95Ջ
III. Պատ.՝ 5. 57 000Ջ
IV. Պատ.՝ 1. 2,1 կՋ
V. Պատ.՝ 5. 2,3 կՋ
VI. Պատ.՝ 3. 50C
Տարբերակ 2
I. Պատ.՝ 3. 380Ջ
II. Պատ.՝ 1. 1 900Ջ
III. Պատ.՝ 4. 1 330 000Ջ
IV. Պատ.՝ 4. 210կՋ
V. Պատ.՝ 3. 138կՋ
VI. Պատ.՝ 1. 10կգ
Տարբերակ 3
I. Պատ.՝ 3. 380Ջ
II. Պատ.՝ 5. 3 800Ջ
III. Պատ.՝ 2. 570կՋ
IV. Պատ.՝ 5. 42կՋ
V. Պատ.՝ 2. 19կՋ
VI. Պատ.՝ 4. 4C
Տարբերակ 4
I. Պատ.՝ 1. 1Ջ
II. Պատ.՝ 4. 38Ջ
III. Պատ.՝ 3. 2,7կՋ
IV. Պատ.՝ 3. 8,4կՋ
V. Պատ.՝ 1. 4,8կՋ
VI. Պատ.՝ 5. 1կգ
Լուծել.Վ.Ի Լուկաշիկի խնդրագրքից էջ 108-ից 109 էջերի խնդիրներ 797-ից մինչև 808-ը:
797. m=15կգ
t1=15°
t2=750°
c=380Ջ/կգ
____________
Q-?
Q=mc(t2-t1)=15կգ380Ջ/կգ(750°-15°)=4189500Ջ
4189500:1000=4189,5կՋ
Պատ.՝ 4189,5կՋ
798. m=250սմ3=0,25կգ
t1=14°
t2=100°
c=4200
____________
Q-?
Q=mc(t2-t1)=0,25*4200*65=90300Ջ
90300:1000=90,3կՋ
Պատ.՝ 90,3կՋ
799. m=0,35տ
t1=50°
t2=
c=880=0,88
__________
Q-?
Q=mc(t2-t1)=
800. m=32կգ
t1=15°
t2=1115°
c=540
_________
Q=?
Q=mc(t2-t1)=32*540*1100=19008000Ջ
1900080000:1000=19008կՋ
Պատ.՝ 19008կՋ
801. ա) m=60մ3*1000=60000կգ
t1=10
t2=20
c=1000
_____________
Q=?
Q=mc(t2-t1)=60000*1000*10=600000000Ջ
600000000Ջ:1000=600000կՋ
Պատ.՝ 600000կՋ
բ) m=60մ3*1000=60000կգ
t1=0
t2=20
c=1000
_______________
Q-?
Q=mc(t2-t1)=60000*1000*20=1200000000Ջ
12000000000Ջ:1000=1200000կՋ
Պատ.՝ 1200000կՋ
802. m=1,5տ
t1=30
t2=20
c=880
___________
Q-?
Q=mc(t2-t1)=1,5*880*10=13200կՋ
Պատ.՝ 13200կՋ
803. m=200գ=0,2կգ
v=1,5լ
t1=20
t2=100
c1=4200
c2=920
____________
Q-?
Q1=mc2(t2-t1)=0,2*920*80=14720
Q2=vc(t2-t1)=1,5*4200*80=504000
Q=Q1+Q2=14720+504000=518720
518720:1000=518,72կՋ
Պատ.՝ 518,72կՋ
804. m=800գ=0,8կգ
v=5լ
t1=10
t2=100
c1=920
c2=42000
____________
Q-?
Q1=mc(t2-t1)=0,8*920*90=66240
Q2=vc(t2-tq)=5*4200*90=1890000
Q=Q1+Q2=1956240
1956240:1000=1956,24կՋ
Պատ.՝1956,24կՋ
805. m=65կգ
v=200լ
t1=4
t2=29
c1=460
c2=4200
________
Q-?
Q1=mc(t2-t1)=65*460*25=747500
Q2=vc(t2-t1)=200*4200*25=21000000
Q=Q1+Q2=21747500
21747500:1000=21747,5կՋ
Պատ.՝ 21747,5կՋ
806. m=5կգ
t1=70
t2=20
c=880
Աղյուս=300
_____________
Q-?
Q=mc(t2-t1)=5*880*50=220000
220000*300=66000000
66000000:1000=66000կՋ
Պատ.՝ 66000կՋ
807. m=1200
t1=25
t2=15
c=4200
________
Q-?
Q=mc(t2-t1)=1200*4200*10=50400000
50400000:1000=50400կՋ
Պատ.՝ 50400կՋ
808. m=0,2կգ
Q=10
c=100
______________
t=?
t=Q/mc=10/0,2*100=0,5
Պատ.՝ 0,5
809. m – 100գ = կգ
c – 140
Q – 280 Ջ
________
t-?
t=Q/mc
t=280/100*140=0,02
Պատ․՝ 0,02կՋ
810. Q – 1
m – 20գ – 0,02կգ
c- 250°C
_________
t – ?
t=Q/mc
t=1/0,02*250=0,2
Պատ․՝ 0,2կՋ
812. m – 100գ = 0,1կգ
t1 – 20°C
t2 – 24°C
Q – 152Ջ
_______
c-?
c=Q/m(t2-t1)
c=152Ջ/0,1կգ(24-20)=152Ջ/0,1կգ*4°C=380Ջ/կգ°C
Պատ․՝ 380Ջ/կգ°C
813. m – 100գ = 0,1կգ
t1 – 20°C
t2 – 40°C
Q – 280Ջ
______
c-?
c=Q/m(t2-t1)
c=280Ջ/0,1կգ(40-20)=280Ջ/0,1կգ*20°C=140Ջ/կգ°C
Պատ․՝ 140Ջ/կգ°C
814. Q=5կՋ
m – 100գ = 0,1կգ
c=250Ջ/կգ°C
t1=100°
————
t2-?
t2=Q/mc+t1
t2=5000Ջ/250Ջ/կգ°C*0,1կգ+32°C=232°C
Պատ․՝ 232°C
815. Q=1680կՋ
v=5լ
c=4200Ջ/կգ°C
t1=100°
————
t2-?
Q=vc(t2-t1)
1680=5*4200(t2-100)
1680=21000t2-2100000Ջ
21կՋt2=1680+2100կՋ=3780կՋ
t2=3780կՋ/°C/21կՋ=180°C
Պատ․՝ 180°C
Սվետլանա Մելքումյան 